به نام خداوند بخشنده مهربان
مومنین اینگونه نیستند که در یک جهت درست عمل کنند و در یک جهت لنگ بزنند. برخی رابطه با خدا دارند ولی با خلق خدا قهرند! یا برخی اهل عبادتند ولی هنگام کمک به دیگران و به نیازمندان جامعه ناله نداری سر می دهند!
به گزارش خبرچین به نقل از تراز در دو نوبت نکاتی در خصوص آیه ۱۷۷ سوره مبارکه بقره بیان کردیم اما وقتی آیه ای را جامع ترین آیات قرآن می نامند نمی توان به سادگی از آن عبور کرد. عرض شد که صاحب تفسیر المیزان نه تنها این آیه را جامع ترین آیه قرآن نامیده اند بلکه از پیامبر اکرم (ص) روایت است که: "هرکس به این آیه عمل کند ایمانش کامل است."
«لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَـكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّآئِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاء والضَّرَّاء وَحِينَ الْبَأْسِ أُولَـئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَـئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ.»
«نيکی آن نيست که روی خود به جانب مشرق و مغرب کنيد ، بلکه نيکوکار کسی ، است که به خدا و روز بازپسين و فرشتگان و کتاب خدا و پيامبران ايمان آورد و مال خود را، با آنکه دوستش دارد، به خويشاوندان و يتيمان و درماندگان و مسافران و گدايان و در بند ماندگان ببخشد و نماز بگزارد و زکات بدهد و نيز کسانی هستند که چون عهدی می بندند بدان وفا می کنند و آنان که در بينوايی و بيماری و به هنگام جنگ صبر می کنند، اينان راستگويان و پرهيزگارانند.»
سه نکته کوتاه:
* یکی از ویژگیهایی که در این آیه و آیات دیگر قرآن کریم به آن اشاره شده است وفای به عهد است.: «كسانى هستند كه به عهد خويش به هنگامى كه پيمان مى بندند وفا مى كنند.»
چرا وفای به عهد این مقدار از اهمیت برخوردار است؟ زیرا سرمايه زندگى اجتماعى اعتماد متقابل افراد جامعه است و از جمله گناهانى كه رشته اطمينان و اعتماد را پاره مى كند و زيربناى روابط اجتماعى را سست مى نمايد ترك وفاى به عهد است. به همين دليل در روايات اسلامى چنين مى خوانيم كه مسلمانان موظفند سه برنامه را در مورد همه انجام دهند، خواه طرف مقابل ، مسلمان باشد يا كافر، نيكوكار باشد يا بدكار، و آن سه عبارتند از:
-وفاى به عهد
- اداى امانت
- و احترام به پدر و مادر.
** در انتهای این آیه بسیار زیبا و پس برشمردن صفات متعدد برای مومنین می فرماید: «اينها كسانى هستند كه راست مى گويند و اينها پرهيزگارانند.» راستگویى آنها از اينجا روشن می شود كه اعمال و رفتارشان از هر نظر با اعتقاد و ايمانشان هماهنگ است، و تقوا و پرهيزگاريشان از اينجا معلوم مى شود كه آنها هم وظيفه خود را در سه بخش انجام می دهند:
- در برابر خداوند
- در برابر نيازمندان و محرومان و كل جامعه انسانى
- و همچنین در برابر خويشتن
مومنین اینگونه نیستند که در یک جهت درست عمل کنند و در یک جهت لنگ بزنند. برخی رابطه با خدا دارند ولی با خلق خدا قهرند! یا برخی اهل عبادتند ولی هنگام کمک به دیگران و به نیازمندان جامعه ناله نداری سر می دهند!
*** جالب اينكه شش صفت برجسته فوق هم شامل اصول اعتقادى و اخلاقى و هم برنامه هاى عملى است. در زمينه اصول اعتقادى تمام پايه هاى اصلى ذكر شده است.
از ميان برنامه هاى عملى به نماز که سمبل رابطه خلق با خالق و به انفاق و زكات كه سمبلهاى زیبایی از رابطه خلق با خلق است اشاره گرديده و از ميان برنامه هاى اخلاقى تكيه بر وفاى به عهد و استقامت و پايدارى شده كه ريشه همه صفات عالى اخلاقى را تشكيل مى دهد.